Selam vermek/almak

SELAM VERMEYİ BİLİYOR MUYUZ? ES-SELAMU ALEYKUM

İnsanımız selam vermesini bilmiyor dersek abartmış olmayız. Sadece “Selam” demek yahut “Merhaba” demek dinimizde sünnet olan “Selam verme” mefhumunu karşılamamaktadır. Faziletli olan selam verme şekli “es-selamu aleykum” şeklinde olan selam vermedir. Zira es-selam Allahu Teala hazretlerinin isimlerindendir. Büyük alimlerden olan Kuşeyri Allah’ın Es-Selam isminin kişinin selim bir kalp ile Mevla’sına ulaşması şeklinde ifade eder. Yani bir insana “es-selamu aleykum” dediğimiz zaman aynı zaman da “Allah, sana es-selam isminden nasibini versin yani selametli bir şekilde kendisine ulaştırsın” diyoruz. Selamın bir gayesi ise karşıdaki insana “benden emin olabilirsin” mesajını vermektir.

“Es-selam” ayrıca “Selam” dan daha geniştir. Alimler demişlerdir ki buradaki “el” takısı umumluk ifade eder. Kuran-ı kerimde ise Selam, hem “Selamun aleykum” hem de “es-selamu aleykum” şeklinde iki şekilde de geçer. Ancak denildiği üzere “Es-selamu aleyküm” faziletli olandır. Halk arasında “Selamu aleykum” da denir ki bu sadece Türkiye’de değil bazı Arap ülkelerinde de böyle söylenir. Selamun yerine selamu söylemek dile daha hafif gelir, tabiri caizse söylemesi daha pratiktir. Bu sebeple Araplar asırlardan beri Selamu Aleykum şeklinde selam vermişlerdir. Nitekim Selamun yerine selamu demek manaya da bir zarar vermediğinden caiz görülmüştür. Türkiye’de yine aynı durum söz konusudur. İnsanlar “okuyacağım” demeyip daha kolayı olan ve aynı manaya gelen “okuycam” kelimesini kullanır.

Sünnet olan selamı verdikten sonra farz olan selamı almakta da birtakım sıkıntılarımızın olduğuna kaniyim. İnsanlar selam alırken “ve-Aleykum selam” yerine “Aleykum selam” demektedir. Buradaki “ve” çoğu zaman atılır. Halbuki “ve” burada boşuna değildir. “Ve-Aleykum selam” diyerek aynı zamanda “Selam sana ve bana olsun” demiş oluyoruz.  Yine bazı kereler Selam alınırken “Aleyna ve aleykum selam” denir ki “Aleyna” demenin lüzumu olmadığı gibi sünnette de yeri yoktur. Bir yere girerken ve çıkarken selam vermek sünnettir. Selam verirken ve alırken “ve rahmetullahi ve beraketuh” da eklense alınacak sevabın daha ziyade olacağı da belirtilmiştir.

Selamlaşmak bir adaptır. Selam verirken bir ağız alışkanlığı olarak değil. Şuurlu olarak selam vermeliyiz. Nitekim İslam topraklarında yaşayan Ateistlerde ağız alışkanlıklarından ötürü Selam verirler. Selam verirken eğilmemeliyiz. Osmanlılarda temenna dedikleri hafif baş eğerek selamlama şekli varsa da bu bir tazim ifadesidir. Başka bir şeyle karıştırılmaması gerekir. Selam verirken eli göğse götürme ya da kafaya kaldırmanın İslam’da yeri yoktur. [1] Son olarak Kafire selam verilmez ancak “merhaba” denebilir.

1 Bu bahsi geçen hareketlerin sünnetteki selam ile bir ilgisi olmadığına inanılıyorsa böylede selam verilmesinde bir mahzur yoktur. Zira adam uzakta olabilir. El işareti ile selam verilebilir. Ancak yine de sessizce selamün aleyküm demelidir.