Osmanlı hakkında atıp tutanlara tarih metodolojisi dersi

Tarihin en temel esprisi tenkiddir….

Fatih Sultan Mehmed, Osman Gazi, Yavuz Sultan Selim, 4. Murad…. bunlar tıpkı atatürk gibi birer tarihi şahsiyettir. atatürk aleyhine konuşanları susturmak niyetiyle rivayetleri çeşitli metotlarla kritik eden kemalistler, padişahlar aleyhine gördükleri her şeyi noter onaylıymış gibi hiçbir kritiğe tabi’ tutmadan kabul ederler. atatürk insanda, padişahlar değil midir? atatürk hakkında bir şeyler uydurulmuş olması mümkündür de padişahlar hakkında yazılanların uydurma olma ihtimali yok mudur?...

300 sene evvel yazılmış bir kitap günümüze ulaşmış ve bir takım hadiseler anlatılıyor. bu hadiselerin gerçekten yaşanıp yaşanmadığını nereden bileceğiz? bu hadiseleri test etmek imkanımız olmadığı gibi geçmişe gitme imkanımız da yokdur. işte tam da bu nokta tarih ilmi metodolojisi devreye girmektedir. tarih ilmi metolojisinin herkesçe kabul edilen üzerine ittifak edilen kesin kanunları vardır denemez. mesela biz müslümanların tarih usulü, itikadımızın prensiplerine paraleldir. misal vermek gerekirse, herhangi bir tarih kitabında ‘falan padişah içmiştir’ rivayetine tesadüf edilse, müslüman kimseler, içki içmek suçunun sabit olup olmadığını iki madde ile teyit edecektir. 1- içen kimsenin suçunu ikrar ettiğine dair rivayet var mı? 2-içen kimsenin suçunun iki adil erkek şahitçe sabit olduğuna dair rivayet var mı? eğer bu rivayetler yoksa bizim ‘falan padişah’ içmiştir rivayetine itimad etmek için bir gerekçemiz olamaz. 

peki dine inanmayan kafirler ‘padişah içmiştir’ rivayetini tetkik ederken nasıl bir metot takip etmeleri gerekiyor? öyle ya bunlar dine inanmıyorlar…

evvela kitaba bakacaklardır, mesela II. Selim içmiştir diye nakilde bulunan bir tarihçi varsa, bu adam II. Selim devri tarihçisi midir? değilse rivayeti kimden nakletmiştir? bu kitabın kaç nüshası vardır? en eski en güvenilir nüsha hangisidir? tarihçi kendi el yazısıyla yazdığı nüsha mevcut mudur? Varsa, bu nüshada bahsi geçen bilgi var mıdır? Sonraki nüshalarda bu bilgi kaldırıldıysa niye kaldırıldı? Ya da bu bilgi niye farklı farklı şekilde yazıldı? 

II. selim içmiştir diyen tarihçinin dini, siyasi görüşü nedir? Sultan selime düşmanlığı var mıdır yok mudur? Siyasi olaylardaki rolü nedir? Eserini kime takdim etmiş, kime yaranmak istenmiş? sultan selim içmiştir diyen tarihçinin verdiği bilgiler diğer tarihçilerin verdikleri ile paralellik arz ediyor mu? sultan selim çağdaşı olanlar böyle bir bilgi vermiş midir?...

(bu sorular bu kadarla da sınırlı değilse de meselenin bir tarih kitabından okumakla yahut googleden bakmakla anlaşılacak kadar basit olmadığı, anlaşılmıştır diye düşünüyorum)

işte bu sorulara cevap aramak ve osmanlı tarihini anlamak için biraz arapça farsça, iyi bir osmanlıca, islam ve osmanlı hukukuna vakıf olmak gerekiyor.