Dini kitap tavsiyeleri

 

‘Okumak Allah’ın emridir’

Bazı kimseler okumak isterler fakat nereden başlayacaklarını bilemezler. Bendeniz de evvela kendi nefsime olmak üzere bir kısım tavsiyelerde bulundum. İslama dair bilgi edinmek isteyen, fakat nereden başlayacağını bilmeyenlere dilerim bir çıkış kapısı olur.

Herhangi bir kitabı okumaya girişmeden evvel, her Müslümana farz olan ilmihali öğrenmek gerekiyor. Müslümanın mutlaka bilmesi gereken bilgilerin toplandığı kitaba ilmihal denir. Kadın erkek çoluk çocuk Müslüman olan herkes ilmihalini bilmelidir. İlmihalin başındaki iman ve islamın şartları iyice bellenmelidir. Ardından Allah’ın sıfatları okunur, bunlar ezberlenmese de insanın ömründe bir kere de olsa okuması, manalarını kavraması gerekir. Tabi Allah’ın sıfatları ezberlense daha iyi olur.

İlmihalde suların kısımları, hac bahsi, ticaret yapmıyorsanız ticaret bahsi, evlenmeyecekseniz nikah bahsi okunmayabilir. İtikada taalluk eden bahisler, abdest-namaz-oruç-zekat gibi günlük hayatta lazım olacak bilgiler ilk etapta öğrenilmesi gerekir. Bazı alimler ilmihalin iki senede bir okunmasını, bazıları ise altı ayda bir okunmasının gerekli olduğunu söylemişlerdir. Hatta İbn hacer der ki, bir kimse ilmihalden önce tefsir-hadis okursa sapıtabilir. Tasavvufa girmek içinde insanın yine ilmihalini öğrenmesi gerekir. Aksi durumda İmam-ı malik’in buyurduğu gibi kişi zındık olur.  Hülasa her şeyden evvel ehli sünnet itikadı öğrenilmeli, ilmihal okunmalıdır.

Piyasada çok çeşitli ilmihaller vardır. Asım Köksal merhumun islam ilmihali ismindeki kitabı alınabilir. Nasuhi bilmen merhumun Büyük islam ilmihali de tercih edilebilir.  Daha güncel ve anlaşılır bir çalışma olarak Ali Fikri Yavuz merhumun ‘Açıklamalı-Muamelatlı İslam İlmihali’ kitabı da alınabilir. Yakın zamanda hakkın rahmetine kavuşan Ali Kara Hoca’nın aile ilmihali ve yayına hazırladığı mızraklı ilmihali de alınıp okunabilir. İlmihalden her gün bir parça okunmalıdır. Biliyorum demekle olmaz. Tekrar tekrar okunmalı irtibatı koparmamalıdır. Ettekrâru ahsen, velev kâne yüzseksen! Demişler. Yani tekrar güzeldir, isterse 180 defa olsun, güzeldir.

İlk etapta haramlar ve farzlar kesinlikle bilinmeli ve bu konuda taviz verilmemelidir. Haram terk edilirse insan okumalarından zevk alır.

İlmihal okunduktan sonra cenab-ı peygamberin hayatı okunmalıdır. Cenab-ı peygamberin hayatını anlatan eserlere ‘siyer’ denir. Piyasada çok siyer vardır. Hatta siyer yazma yarışmaları düzenlenirdi. Eski kafalı olduğumuzdan bu babta okunacak kitabın da eski olmasını tercih ettik. Sade bir üslub ile yazılan islam aleminde ve Osmanlıda şöhret bulmuş, Kastallânî’nin ‘el-Mevâhibü’l-ledünniyye’ isimli kitabını okumak güzel olacaktır. Kitap daha Osmanlı zamanında tercüme edilmiştir. Divan yayınlarından temin edilebilir.

Tefsir-meal

Her gün bir mikdar kur’an-ı kerim okunduktan sonra okunan ayetlerin meali okunsa güzel olur. Elmalılı hamdi yazırın meali takip edilebilir.

Kur’anda ne olduğunu, kur’anın ne anlattığını genel hatlarıyla bilmek isteyen kimseye Tefsir olarak safvetüt tefasir isimli tefsir kitabı yetecektir. Bu tefsir muteber eserlerden derlemedir. Basit ve anlaşılırdır, ilim talebelerine de okutulur. Bu eser alınmasa mahmut toptaşın şifa tefsiri alınıp okunabilir. Bunlar hacimli eserlerdir. Okumakta güçlük çekenler hasan basri çantayın ‘Tefsirli Kur'an Meali Kur'an-ı Hakim ve Meal-i Kerim’ isimli 3 ciltlik çalışmasını okuyabilirler.

Ayrıntılı Türkçe bir tefsir arayanlar, Mahmud efendi riyasetinde yazılan ruhul Furkan tefsirine bakabilirler. Bu tefsir 100 küsur tefsir kitabı değerlendirilerek yazılıyor. Alanında uzman hocalar tarafından yazılan bu tefsirin şu ana kadar 19 cildi yayınlandı. Yaklaşık 37 cilt olması planlanıyor.

Hadis

Müslümanın hadis ile irtibatını koparmaması gerekir. Günde 1 tanede olsa okunmalıdır. İnsanın bir hadis kültürüne de sahip olması gerekir. Lütfi çakan’ın Ana hatları ile hadis kitabı bu babta okunması lazım gelen kitaplardandır. Bununla birlikte imam Nevevinin en meşhur eseri Riyâzu's Sâlihîn isimli kitabı şerhiyle birlikte okunabilir. Bı kitap Erkam yayınlarından temin edilebilir. Bundan başka hadis ezberlemek isteyenler Gümüşhanevi hazretlerinin Râmûzü'l-ehâdîs kitabını okuyabilirler. Kitapta hadisler alfabetik sıraya göre dizilmiştir. 7000 küsur hadis vardır. Bazılarının sıhhatine dair malumatta verilir. Hadisler evde ailece okunsa daha bereketli olur.

Fıkıh-hukuk

İlmihaldeki fıkıh bilgisinden daha fazlasını arayan kimseler Mehmet zihni efendinin nimeti islam isimli kitabına bakabilir. Kitapta meselelerin delilleri de verilmiştir. Ayrıca dipnotlar esere ayrı bir önem vermektedir. Seyyidalizade yakub’un şir’atül islam kitabı, halebinin, Mültekal ebhur kitablarına da bakılabilir. Mülteka, fıkıh eğitiminin temel metinlerindendir. Bunlar mümkünse Osmanlıcasından okunmalıdır. Olmazsa latin alfabesi ile baskıları da mevcuttur.  İlmihal dışındaki fıkıh kitapları bir derece uzmanlık gerektirebilir. Haliyle okunması zor olacaktır.

Ahlak

Biz kitap ümmetiyiz, sadece buhariye yapılan şerhler bir odanın duvarlarını boydan boya kaplayacak kadar geniştir. Ahlak konusuna gelecek olur isek, bu babda nice eserler yazılmıştır. eskiden mekteblerde ahlak dersleri de verilirdi. Esasında ahlak eğitimi tekkede veriliyordu. Bugün ise böyle bir durum söz konusu değildir. toplumun ahlakına ve aileye ciddi taarruzlar vardır. Binaenaleyh ahlak meselesi üzerine durulmalıdır. Güzel ahlaklı olmak birçok alim zatında üzerinde durduğu meselelerdendir. Bu babta okunması gereken ilk kitap imam gazzali’nin kimya-yı saadet isimli kitabıdır. Bu kitap, saadete giden yolu ve bu yoldaki engelleri beyan eder.  Esasında bu eser tasavvuf ağırlıklıdır. tasavvufta güzel ahlaktır.

Osmanlının klasik devrinden tanzimat devrine kadar İslam ahlakı, ahlak eğitiminin temelini oluştururdu. Ancak II. Meşrutiyet devrinde ahlak eğitiminde batıya meyil görülür. Osmanlıda ahlaka dair çokça neşriyat vardır. Bunlar Osmanlıcadır. Latin harfleri ile yayınlananları belki de vardır. Bu babda, Birgivî’nin et-Tarikat’ul-Muhammediye isimli kitabı muhakkak okunmalıdır. Bu kitap ahlakın kaynağıdır denebilir. Osmanlıda da önemi büyüktü. Bunlardan başka İmam-ı gazzalinin islam ahlakı kitabı, hakikat kitabevinden çıkan islam ahlakı kitabı da okunabilir. Ahlak felsefesine dair kitap okumak isteyenler ise Kınalızâde’nin Ahlak-ı Alai isimli kitabına bakmaları iyi olacaktır.

Ahlak kitaplarında kötü huylar sayılır bunlar 60-70’leri bulur. İnsan kendinde bulunan bütün kötü huyları bir seferde silemez. Fakat zamanla bunu yapmalıdır. Eksiklerini tamamlamalıdır. ahlakı bozacak şeylerden de uzak durmalıdır.

Genel kültür

Müslüman adam kültürlü olmalıdır. Kültür ha denince kazanılan yahut bir kitaptan okununca öğrenilecek bir şey değildir. Kültür kazanmak için bir genel kültür ansiklopedisi alınabilir. Diyanetin hacimli eseri hem pahalıdır hem de internette erişime açıktır. Bunun yerine yakın zamanda İSAM’ın yayınladığı oldukça zengin olan Temel İslam Ansiklopedisi alınsa çok faydalı olacaktır. İslam kültürü namına buradan çok şeyler öğrenilebilir. Meydan ve britannica ansiklopedilerine de kütüphaneye konabilir.

Tasavvuf

Tasavvuf hususunda imam-ı gazzalinin kitaplarına bakılabilir. Başta İhya-u Ulumi’d Din isimli kitab okunabilir. Her Müslümanın imam-ı gazzaliyi bilmesi okuması gerekir. Abdulkerim kuşeyrinin risale-i kuşeyriyye isimli kitabı da okunabilir. Kitapta sufilerin hal ve menkıbeleri anlatılmıştır. Bundan başka Tasavvufi hallerden bahsedilir. Tasavvuf bahsinde okunacak klasik bir eserdir.

Tarih

Tarih kitabı olarak merakınız varsa umumi tarihler okunabilir. Bir fakih ve Osmanlı tarihçisi olan Nişancızade’nin Mir’atül kainat isimli eseri umumi tarih konusunda okunabilir. Bu kitap yaratılıştan başlar, kanuni devri sonlarına kadar gelen tarihi anlatır.

İslam tarihi okumak isteyenler Asım köksal merhumun islam tarihini tercih etseler isabet ederler. Peygamberler tarihini okumak isteyen kimse Ahmet Cevdet paşanın ‘peygamberler tarihi’ isimli kitabına bakabilir. Bundan başka Altıparmak Mehmet efendinin peygamberler tarihi vardır. Kitap muteber kaynaklar kullanılarak yazılmıştır. Tercüme edilmiştir. Bugün dünyanın çeşitli yerlerinde çeşitli nüshaları da bulunur.

Türkiye tarihi okumak isteyen ise merhum yılmaz öztunanın büyük türkiye tarihi kitabına bakabilirler. Ömür boyu yetecek malumatı burada bulabilirler.

Son söz

Bütün bu kitaplar okunsa ezberlense de başkasının başına alim kesilmemelidir. Hele ki fetva vermeye hiç kalkışılmamalıdır. İnsan kitap okurken de zorlamalıdır ama kendini de bilmelidir. Kendine lazım olanı okumadan sağdan soldan başka sayfalar açmaya kalkmamalıdır. Evlenmeyeyim, yemeyeyim, uyumayayım, yalnız kalayım, sabah akşam okuyayım moduna girmemelidir. Yalnız kalmak büyük tehlikedir. Bütün bu sayılan kitaplar okunurken kur’an-ı kerimi okumakta ihmal edilmemelidir. Bunu söylemek gereği görmedik. Zira bunun zaten okunması gerekir. Tabi kur’an-ı kerimle beraber mealde okunabilir. Mealden din öğrenilmeyeceğini herhalde söylemek gereği de yoktur.

Pdf’den kitap okunabilir. Fakat kitap elde olsa daha iyi olacaktır. Bir çalışma masanız olmalıdır. Bol bol yazmanız ve tekrar etmeniz faydanıza olacaktır. Önemli olan çok okumak değildir. Önemli olan sürekli okumaktır. Ne vakit şevkiniz kırılsa ilim adamlarının ibret dolu hayatlarına bakın, ilim uğruna gurbette ölüm tehlikesi atlatmış, ömrünü ilme adamış ilim adamlarının hayatlarına bakılırsa şevkiniz yerine gelecektir.

Keyifli okumalar diliyorum.